1961 પછી પ્રથમ વખત ચીનની વસ્તીમાં ઘટાડો થયો છે, જે ચીનની વસ્તી વિષયક કટોકટીને દર્શાવે છે
ચીનની વસ્તીમાં 60 વર્ષમાં પ્રથમ વખત ઘટાડો થયો છે, રાષ્ટ્રીય જન્મ દર રેકોર્ડ સૌથી નીચા સ્તરે પહોંચ્યો છે – જેમાં સરેરાશ 1,000 લોકો દીઠ માત્ર 6.77 જન્મ નોંધાયા છે.
નેશનલ બ્યુરો ઓફ સ્ટેટિસ્ટિક્સ અનુસાર, દેશમાં 2022ના અંત સુધીમાં ગત વર્ષની સરખામણીએ 8,50,000 ઓછી વસ્તી હશે. બ્યુરો હોંગકોંગ, મકાઓ અને સ્વ-શાસિત તાઇવાન તેમજ વિદેશી રહેવાસીઓને બાદ કરતાં માત્ર મેઇનલેન્ડ ચીનની વસ્તીની ગણતરી કરે છે.
ચીનનો જન્મ દર વર્ષોથી ઘટી રહ્યો છે, જે આ વલણને ધીમું કરવાનો પ્રયાસ કરવા માટે ઘણી નીતિઓને પ્રોત્સાહિત કરે છે. પરંતુ એક-બાળક નીતિને રદ કર્યાના સાત વર્ષ પછી, દેશ જ્યાં પહોંચ્યો છે તેને એક અધિકારીએ “નકારાત્મક વસ્તી વૃદ્ધિના યુગ” તરીકે વર્ણવ્યું હતું. ચીનના નેશનલ બ્યુરો ઓફ સ્ટેટિસ્ટિક્સ અનુસાર, 2022માં જન્મ દર પણ 2021માં 7.52થી નીચે હતો. તેની સરખામણીમાં, 2021માં, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 1,000 લોકો દીઠ 11.06 જન્મો અને યુનાઇટેડ કિંગડમમાં, 10.08 જન્મ નોંધાયા હતા. ચીનમાં ગયા વર્ષે પ્રથમ વખત જન્મો કરતાં મૃત્યુની સંખ્યા પણ વધી હતી. દેશમાં 1976 પછી સૌથી વધુ મૃત્યુદર નોંધાયો છે – 1,000 લોકો દીઠ 7.37 મૃત્યુ, જે અગાઉના વર્ષે 7.18 હતા. અગાઉના સરકારી ડેટાએ વસ્તી વિષયક કટોકટી દર્શાવી હતી, જે લાંબા ગાળે ચીનના શ્રમબળને સંકોચશે અને આરોગ્યસંભાળ અને અન્ય સામાજિક સુરક્ષા ખર્ચ પર બોજ વધારશે.
2021 માં જાહેર કરવામાં આવેલી એક દાયકાની વસ્તી ગણતરીના પરિણામો દર્શાવે છે કે ચીનની વસ્તી દાયકાઓમાં તેની સૌથી ધીમી ગતિએ વધી રહી છે. જાપાન અને દક્ષિણ કોરિયા જેવા પૂર્વ એશિયાના દેશોમાં પણ વસ્તી ઘટી રહી છે અને વૃદ્ધ થઈ રહી છે. 2023માં મૃત્યુ દર કોવિડ ચેપને કારણે પૂર્વ રોગચાળા કરતા વધારે હોવાની સંભાવના છે, તેણીએ જણાવ્યું હતું. ગયા મહિને તેણે તેની શૂન્ય-કોવિડ નીતિ છોડી દીધી ત્યારથી ચીને કેસોમાં વધારો જોયો છે.
વર્ષોથી ચીનની વસ્તીના વલણો મોટાભાગે વિવાદાસ્પદ એક-બાળક નીતિ દ્વારા આકાર પામ્યા છે, જે વસ્તી વૃદ્ધિને ધીમી કરવા માટે 1979 માં રજૂ કરવામાં આવી હતી.
નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરનારા પરિવારોને દંડ કરવામાં આવ્યો હતો અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં, નોકરી પણ ગુમાવી હતી. ઐતિહાસિક રીતે છોકરીઓ કરતાં છોકરાઓની તરફેણ કરતી સંસ્કૃતિમાં, નીતિએ બળજબરીથી ગર્ભપાત કરાવ્યો હતો.
આ પોલિસી 2016માં રદ્દ કરવામાં આવી હતી અને પરિણીત યુગલોને બે બાળકોની છૂટ આપવામાં આવી હતી. તાજેતરના વર્ષોમાં, ચીનની સરકારે ઘટી રહેલા જન્મ દરને ઉલટાવી અથવા ઓછામાં ઓછા ધીમા કરવા માટે અન્ય પ્રોત્સાહનોની સાથે ટેક્સમાં છૂટ અને વધુ સારી માતૃત્વ આરોગ્યસંભાળ પણ ઓફર કરી છે. પરંતુ આ નીતિઓને કારણે જન્મોમાં સતત વધારો થયો નથી. કેટલાક નિષ્ણાતો કહે છે કે આ એટલા માટે છે કારણ કે બાળજન્મને પ્રોત્સાહિત કરતી નીતિઓ બાળ સંભાળના બોજને હળવી કરવાના પ્રયાસો સાથે ન હતી, જેમ કે કામ કરતી માતાઓ માટે વધુ મદદ અથવા શિક્ષણની પહોંચ. ઑક્ટોબર 2022માં, ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગે જન્મ દર વધારવાને પ્રાથમિકતા આપી હતી.
નેશનલ યુનિવર્સિટી ઓફ સિંગાપોરના ફેમિલી એન્ડ પોપ્યુલેશન રિસર્ચ સેન્ટરના ડાયરેક્ટર બુસારવાન તિરાવિચિચૈનને જણાવ્યું હતું કે, બાળકોનો જન્મદર ઊચો લાવવા ઉપરાંત, ચીને ઘરો અને કાર્યસ્થળોમાં લિંગ સમાનતામાં પણ સુધારો કરવો જોઈએ.
નિરીક્ષકો એમ પણ કહે છે કે માત્ર જન્મ દર વધારવાથી ચીનની ધીમી વૃદ્ધિ પાછળની સમસ્યાઓ ઉકેલાશે નહીં.